راهنمای کامل فهرست بهای 1404 - بررسی زیرمجموعه‌ها و نحوه دسترسی آسان به آیتم‌ها
آیا فهرست بها فقط یک لیست قیمت‌گذاری است یا کلیدی برای مدیریت هوشمند پروژه‌های عمرانی محسوب می‌شود؟ در هر نوع پروژه‌ای، داشتن مرجعی دقیق، رسمی و به‌روز برای برآورد هزینه‌ها نه یک انتخاب، بلکه یک ضرورت است. فهرست بها، همان مرجع قابل استناد و ضروری بوده که ستون فقرات مالی بسیاری از پروژه‌های عمرانی به حساب می‌آید. حال باید دید فهرست بهای 1404 چه تفاوت‌هایی با سال‌های گذشته دارد؟ چه رشته‌ها و رسته‌هایی را پوشش می‌دهد؟ و چگونه می‌توان سریع و دقیق به آیتم‌های موردنظر در میان ده‌ها فهرست دسترسی پیدا کرد؟
فهرست بها چیست و چه کاربردی دارد؟
فهرست بها، به‌عنوان یک مرجع رسمی و تخصصی در حوزه پروژه‌های عمرانی، فهرستی از قیمت‌های استاندارد برای انجام فعالیت‌های اجرایی در پروژه‌های ساخت و ساز است. این سند فنی و مالی، قیمت واحد اقلام و خدمات را بر اساس عوامل تاثیرگذار مانند مصالح، نیروی انسانی، ماشین‌آلات و حمل‌ونقل مشخص می‌کند. سازمان برنامه و بودجه کشور، هر ساله این فهرست را به‌روزرسانی کرده و متناسب با شرایط اقتصادی، برای رشته‌های مختلف مهندسی منتشر می‌نماید.
کاربرد اصلی فهرست بها در سه حوزه کلیدی خلاصه می‌شود:
- برآورد اولیه هزینه پروژه، پیش از برگزاری مناقصه
- تنظیم و بررسی صورت‌وضعیت‌های پیمانکار در طول اجرای پروژه
- پایه‌ای برای تعدیل قراردادها در صورت تغییر قیمت‌ها یا شرایط پروژه
فهرست بها تنها یک جدول قیمت نیست؛ بلکه ابزار قانونی و اجرایی برای کنترل هزینه‌ها، جلوگیری از قیمت‌گذاری سلیقه‌ای و ایجاد شفافیت در فرآیندهای مالی پروژه‌های عمرانی به‌شمار می‌آید. این فهرست، هم در مرحله طراحی پروژه به مهندسان مشاور کمک می‌کند و هم در مرحله اجرا به پیمانکاران، کارفرمایان و دستگاه‌های اجرایی امکان مدیریت مالی دقیق‌تر می‌دهد.
ساختار فهرست بها چگونه است و از چه بخش‌هایی تشکیل می‌شود؟
فهرست بها به عنوان مرجع اصلی برای برآورد هزینه‌های پروژه‌های عمرانی، از ساختاری منسجم و دقیق برخوردار است که تمامی فعالیت‌ها، مصالح و خدمات را به‌صورت کدگذاری‌شده و طبقه‌بندی‌شده ارائه می‌دهد. این ساختار به کاربران کمک می‌کند تا به‌راحتی به اطلاعات موردنیاز دسترسی داشته و برآوردهای مالی پروژه را با دقت بیشتری انجام دهند.
فصل‌های فهرست بها
هر فهرست بها مانند فهرست بهای 1404، از فصل‌هایی تشکیل شده که هر یک به یک گروه خاص از عملیات اجرایی، مانند فصل خاک‌برداری یا فصل بتن‌ریزی مربوط می‌شود. فصل‌ها با کد دو رقمی مشخص می‌شوند و مقدمه، الزامات عمومی و تخصصی مرتبط با آن عملیات را در بر می‌گیرند.
گروه‌های فهرست بها
درون هر فصل، ردیف‌های مرتبط به فعالیت‌های مشابه در قالب گروه‌هایی طبقه‌بندی می‌شوند. هر گروه نیز دارای کد اختصاصی بوده و هدف از آن، نظم‌بخشی به ردیف‌هایی است که در اجرا و کاربرد، ماهیتی یکسان دارند.
ردیف‌های فهرست بها
ردیف‌ها کوچک‌ترین واحد اطلاعاتی در فهرست بها هستند. هر ردیف نمایانگر یک فعالیت مشخص، یک نوع مصالح، یا یک خدمت خاص است که همراه با شرح، واحد اندازه‌گیری و قیمت پایه ارائه می‌شود.
دستورالعمل کاربرد
در ابتدای هر رشته، بخشی تحت عنوان دستورالعمل کاربرد درج شده که نحوه استفاده از فهرست، تعریف ردیف‌های پایه و غیرپایه، انتخاب ضرایب و قواعد تهیه برآورد را توضیح می‌دهد.
کلیات رشته
کلیات، ضوابط عمومی و نکاتی مانند روش پرداخت، نحوه اعمال ضرایب، ارجاع به نشریات فنی، استانداردها و نحوه مستندسازی هزینه‌ها را پوشش می‌دهد.
پیوست‌های فهرست بها
اغلب رشته‌های فهرست بها دارای پیوست‌هایی همچون لیست مصالح پای کار، ضریب منطقه‌ای، ضریب طبقات، هزینه تجهیز و برچیدن کارگاه و اقلام هزینه‌های بالاسری هستند.
نکته مهم: هر رشته در فهرست بهای 1404 ساختار مشابهی داشته، اما جزئیات، ردیف‌ها و پیوست‌های آن متناسب با نوع پروژه تفاوت دارد. مطالعه دقیق دستورالعمل‌ها و الزامات هر رشته برای استفاده صحیح از این فهرست‌ها ضروری است.
رسته و رشته‌های فهرست بها
فهرست بها با دسته‌بندی‌های مشخص در رشته‌هایی نظیر ابنیه، راهسازی، تاسیسات برقی و مکانیکی، خطوط انتقال آب، سدسازی و ده‌ها زیررشته دیگر منتشر می‌شود. این تنوع، آن را به ابزاری جامع و کاربردی برای طیف گسترده‌ای از پروژه‌ها در کشور تبدیل کرده است.
فهرست بهای 1404 شامل چه رسته‌ها و رشته‌هایی است؟
فهرست بهای سال ۱۴۰۴ که توسط سازمان برنامه و بودجه کشور در تاریخ ۲۹ اسفند ۱۴۰۳ ابلاغ شده، شامل ۳۳ فهرست بهای واحد پایه در قالب ۷ رسته تخصصی است. این فهرست‌ها به‌عنوان مرجع اصلی در برآورد هزینه‌های پروژه‌های عمرانی و تهیه صورت‌وضعیت‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. در ادامه، رسته‌ها و رشته‌های مربوطه به‌طور خلاصه معرفی می‌شوند.
رسته ساختمان
این رسته شامل رشته‌هایی است که به ساخت‌وساز بناها، تاسیسات ساختمانی و مرمت آثار تاریخی می‌پردازند:
- ابنیه
- تاسیسات مکانیکی
- تاسیسات برقی
- مرمت بناهای تاریخی
رسته راه و ترابری
مربوط به طراحی، ساخت، نگهداری و بهسازی مسیرهای حمل‌ونقل زمینی، ریلی، هوایی و دریایی است و رشته‌های این رسته شامل:
- راه، زیر سازی راه‌آهن و باند فرودگاه
- راهداری
- نگهداری و تعمیر روسازی و ابنیه خطوط راه‌آهن
- کارهای دریایی و ساحلی
- سیستم علائم الکتریکی خطوط ریلی
- فهرست‌بهای کلان راهسازی
رسته مهندسی آب
در فهرست بهای 1404 این رسته حوزه‌های مختلفی از انتقال و توزیع آب تا فاضلاب، قنات و بهره‌برداری از تاسیسات آبی را شامل می‌شود:
- خطوط انتقال آب
- شبکه توزیع آب
- چاه
- آبیاری و زهکشی
- سدسازی
- انتقال و توزیع آب روستایی
- ساخت و ترمیم قنات
- شبکه جمع‌آوری و انتقال فاضلاب
- تجهیزات آب و فاضلاب
- بهره‌برداری و نگهداری تاسیسات آب شرب
- بهره‌برداری و نگهداشت تجهیزات برقی، کنترلی و ابزار دقیق تاسیسات آب و فاضلاب
- بهره‌برداری و نگهداری از شبکه جمع‌آوری و انتقال فاضلاب
رسته کشاورزی و منابع طبیعی
رشته‌های این رسته به پروژه‌های آبیاری، منابع طبیعی و حفاظت از محیط زیست در بخش کشاورزی مربوط می‌شود:
- آبیاری تحت فشار
- آبخیزداری و منابع طبیعی
رسته نیروی برق
این رسته به طراحی، اجرا، نگهداری و تعمیرات زیرساخت‌های برق در مقیاس انتقال و توزیع می‌پردازد:
- خطوط زمینی انتقال و فوق توزیع نیروی برق
- خطوط هوایی انتقال و فوق توزیع نیروی برق
- پست‌های انتقال و فوق توزیع نیروی برق
- نگهداری و تعمیرات شبکه انتقال و فوق توزیع نیروی برق
- توزیع نیروی برق
رسته معدن
این رسته در فهرست بهای 1404 شامل پروژه‌های مرتبط با حفاری‌های اکتشافی در حوزه زمین‌شناسی و معدن‌کاری است:
- حفاری اکتشافی
رسته مدیریت شهری و روستایی
این رسته در برگیرنده خدمات تخصصی مرتبط با شهرسازی، فضای سبز و مدیریت پسماند در مناطق شهری و روستایی بوده و رشته‌های آن شامل:
- ترمیم و بازسازی نوار حفاری در معابر شهری
- پسماند
- فضای سبز
تغییرات فهرست بهای 1404
در ویرایش جدید فهرست بهای سال ۱۴۰۴، شاهد تحولات مهمی هستیم که هم در ساختار فهارس و هم در محتوای آن‌ها اعمال شده است. همانطور که پیش‌تر به آن اشار کردیم؛ امسال تعداد فهارس بها به ۳۳ فهرست رسید و سه فهرست جدید با عناوین «کارهای ساحلی و دریایی»، «کلان راهسازی» و «سیستم علائم الکتریکی خطوط ریلی» به مجموعه اضافه شدند.
همچنین در رسته ابنیه، بخشی تحت عنوان «جدول الف» به ساختار فهرست اضافه شده است. برای مشاهده دیگر تغییرات کافی بوده سری به پنل کاربری خود در نوین متره بزنید، در ادامه روش دسترسی به آیتم‌های فهرست بها از طریق نوین متره را آموزش می‌دهیم.
نحوه دسترسی آسان به آیتم‌های فهرست بها
دسترسی به آیتم‌های فهرست بها یکی از چالش‌هایی است که بسیاری از مهندسان و مترورها در فرآیند تهیه برآورد با آن مواجه‌اند. اگرچه فایل‌های PDF فهارس بها به‌راحتی از طریق اینترنت قابل دانلود هستند، اما به دلیل تعداد بالای رسته‌ها، رشته‌ها و فصل‌ها، پیدا کردن یک آیتم خاص در میان انبوه اطلاعات می‌تواند بسیار زمان‌بر و خسته‌کننده باشد.
سامانه نوین متره با ارائه یک پنل کاربری هوشمند این مشکل را برطرف کرده است. برای دسترسی به آیتم مورد نظر، مراحل زیر را دنبال کنید:
- ورود به پنل کاربری نوین متره: ابتدا وارد حساب کاربری خود در سامانه شوید.
- انتخاب گزینه «مشاهده فهرست بها»: از منوی «فهرست بها»، روی گزینه «مشاهده فهرست بها» کلیک کنید.
- تعیین سال فهرست بها: در صفحه بازشده، ابتدا سال مورد نظر خود را انتخاب کنید.
- انتخاب رسته، رشته و فصل مورد نظر: بعد از انتخاب سال، رسته، رشته و فصل دلخواه خود را مشخص کرده تا آیتم‌های مربوطه نمایش داده شوند.
- مرور آیتم‌ها و مشاهده جزئیات: تمامی آیتم‌های فصل انتخاب‌شده به‌صورت دقیق و ساختارمند قابل مشاهده خواهند بود.
- افزودن آیتم به متره با یک کلیک: کافی‌ست روی دکمه سبز رنگ مقابل هر آیتم کلیک کنید تا آن آیتم به متره شما اضافه شود.
جمع‌بندی
فهرست بهای 1404 با تغییرات قابل توجه، از جمله اضافه شدن سه فهرست جدید و بازنگری در برخی ردیف‌ها، گامی مهم در به‌روزرسانی استانداردهای برآورد هزینه پروژه‌ها به حساب می‌آید. از سوی دیگر، دسترسی به این حجم گسترده از آیتم‌ها در فایل‌های PDF سنتی می‌تواند وقت‌گیر و دشوار باشد، اما در پلتفرم نوین متره، تنها با چند کلیک می‌توانید به‌راحتی آیتم‌های مدنظرتان را مشاهده و به متره پروژه خود اضافه کنید.
سوالات متداول
1. چطور می‌توان فهمید یک آیتم از فهرست بهای ۱۴۰۴ حذف یا جایگزین شده است؟
با مقایسه فهرست‌های بهای سال‌های گذشته در نوین متره، آیتم‌های حذف یا جایگزین‌شده مشخص می‌شوند.
2. آیا همه پروژه‌های دولتی موظف به استفاده از فهرست بها هستند؟
بله، طبق مقررات، پروژه‌های عمرانی دولتی و عمومی ملزم به استفاده از فهرست‌های بهای مصوب سازمان برنامه‌وبودجه هستند.
3. تفاوت بین فهرست بها و برآورد پروژه چیست؟
فهرست بها مجموعه‌ای از قیمت‌های پایه برای فعالیت‌ها بوده، اما برآورد پروژه حاصل تجمیع آیتم‌های مرتبط با اجرای پروژه خاص است.
دیدگاه ها